Οι δερματίτιδες αλλεργιολογικού ενδιαφέροντος είναι η ατοπική δερματίτιδα και η αλλεργική εξ επαφής δερματίτιδα.
Ατοπική δερματίτιδα ή Έκζεμα
Πρόκειται για την πιο κοινή μορφή δερματίτιδας. Επηρεάζει έως το 20% των παιδιών και έως το 10% των ενηλίκων. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αν και πιο συχνά ξεκινάει από την παιδική.
Είναι μια χρόνια φλεγμονή του δέρματος με εξάρσεις και υφέσεις. Χαρακτηρίζεται από ξηροδερμία, σπυράκια (βλατίδες) και έντονο κνησμό καθώς και πόνο στο δέρμα. Η ατοπική δερματίτιδα προκαλείται από συνδυασμό γενετικών, περιβαλλοντικών και ανοσιακών παραγόντων. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα το δέρμα να μην έχει όση συνοχή πρέπει (διαταραχή του φραγμού) και να παρουσιάζει φλεγμονή.
Μπορεί να επηρεαστεί από πολλά ερεθίσματα, εξωγενή ή ενδογενή, που διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή. Εξωγενή ερεθίσματα είναι οι καιρικές συνθήκες (ειδικά το κρύο), τα καθαριστικά (προσωπικής υγιεινής ή και οικιακά), τα αλλεργιογόνα (ακάρεα σκόνης, επιθήλια ζώων κ.α.), κάποια βακτήρια όπως ο σταφυλόκοκκος, οι λοιμώξεις κ.α.
Τα ενδογενή ερεθίσματα έχουν να κάνουν με τον ίδιο τον οργανισμό. Είναι το οικογενειακό ιστορικό για αλλεργίες, η ένταση της ξηρότητας του δέρματος, η διάθεση (στρες, θλίψη, θυμός συνδέονται με εξάρσεις) κ.α.
Περίπου οι μισοί ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα πάσχουν και από κάποια άλλη αλλεργία όπως αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργικό άσθμα ή τροφική αλλεργία.
Η διάγνωσή της γίνεται με βάση το ιστορικό και την κλινική εξέταση. Η βάση της θεραπείας της είναι η χρήση προϊόντων για την περιποίηση του δέρματος. Για τις εξάρσεις χρησιμοποιείται τοπική φαρμακευτική θεραπεία. Γίνεται επίσης η εκπαίδευση των ασθενών ή των φροντιστών τους στην περίπτωση παιδιών, πώς να διαχειρίζονται την ατοπική δερματίτιδα και στη φάση των υφέσεων αλλά και στις εξάρσεις.
Με βάση το ιστορικό, μπορεί να διερευνηθεί ο ρόλος των αλλεργιογόνων ως πυροδοτικός παράγοντας εξάρσεων. Για τη σοβαρή ατοπική δερματίτιδα έχουμε πια στη διάθεσή μας νέα εξαιρετικά αποτελεσματικά φάρμακα (dupilumab, αναστολείς JAK).
Αλλεργική εξ επαφής δερματίτιδα
Είναι μια εξαιρετικά κοινή δερματίτιδα. Χαρακτηρίζεται από έντονη φαγούρα, σπυράκια ή και φυσαλίδες σε κόκκινο δέρμα. Η θέση του εξανθήματος εξαρτάται από την έκθεση στην αλλεργιογόνο ουσία. Προκαλείται όταν το ανοσιακό σύστημα αναγνωρίσει διαμέσου της επαφής, σειρά ουσιών στις οποίες ευαισθητοποιείται μετά από συνεχή χρήση.
Κοινές αλλεργιογόνες ουσίες από τις οποίες προκαλείται η αλλεργική εξ επαφής δερματίτιδα είναι οι βαφές μαλλιών και ρούχων, τα υλικά μανικιούρ, τα καλλυντικά, τα αρώματα, κάποια μέταλλα, φάρμακα κ.α. Διαφορετική είναι η ερεθιστική εξ επαφής δερματίτιδα όπου η αντίδραση προκαλείται από έκθεση σε τοξικές για το δέρμα ουσίες όπως π.χ. το γάλα της συκιάς.
Η διάγνωση γίνεται από το αναλυτικό ιστορικό, την κλινική εξέταση και τις δοκιμασίες επικόλλησης (Patch tests) τα οποία επιτρέπουν την αναγνώριση των χημικών ουσιών που προκαλούν την αλλεργία, ώστε να μπορούν να αποφευχθούν στο μέλλον. Πρόκειται για αυτοκόλλητα με διάφορα αλλεργιογόνα. Τοποθετούνται συνήθως στην πλάτη του/της ασθενούς και αφαιρούνται μετά από 48 ώρες. Η ανάγνωσή τους γίνεται μετά από 72 ώρες ή και παραπάνω, κάποιες φορές. Τα αποτελέσματα χορηγούνται μετά την τελευταία ανάγνωση.